Türk Dış Politikası (1830-1989)

“Türk Milleti Asya’nın garbında ve Avrupa’nın şarkında olmak üzere kara vedeniz sınırlarıyla ayırt edilmiş, dünyaca tanınmış, büyük bir yurtta yaşar.Onun adına Türkeli’derler. Türk yurdu daha çok büyüktür. Yakın ve uzak zamanlar düşünülürse Türk’e yurtluk etmemiş bir kıt’a yoktur. Bütün dünyada, Asya,Avrupa ve Afrika Türk atalarına yurt olmuştur. Bu hakikatler eski ve hususiyleyeni tarih vesikalarıyla malumdur. Fakat bugünkü Türk Milleti, varlığı için bu günkü yurdundan memnundur. Çünkü Türk, derin ve şanlı geçmişin, büyük kudretli atalarının mukaddes miraslarını bu yurtta da muhafaza edebileceğinden,o mirasları, şimdiye kadar olduğundan çok daha fazla zenginleştireceğinden emindir...” (Atatürk, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları,Ankara, 1980, s. 537-538).

Dış Politika devletlerin ortaya çıkmasından beri devlet ile birlikte gelişen bir kavram ve yapı ola gelmiştir. Modern devletin ortaya çıkması ve dünya sathına yayılması ile beraber dış politika da daha “özellikli” ve “girift” bir alan haline dönüşmüştür. Dış politikanın altında özel bir alanı teşkil eden “……devleti dış politikası” ifadesinde anlamını bulan bir devletin tarihsel bağlamdan gelen dış politika yapım sürecinin incelenmesi o devletin dış politik tavrındaki değişmeleri,gelişmeleri, benzerlik ve farklılıkları ele almaktadır.

Elinizdeki bu çalışma üç cilt olması planlanan bir kitap dizisinin ilk kısmıdır. Eser,editörlerin zaman içinde gerçekleştirdiği tartışma ve fikir alışverişlerinin sonucunda şekillenmeye başlamış ve bölüm yazarlarının da çalışmaya dâhil olması ile birlikte kuvveden fiile geçmiştir. Eseri ortaya çıkaran ekip tarih,coğrafya ve uluslararası ilişkiler gibi farklı disiplinlerden gelse de hepsinin çalışmaları açısından Türk Dış Politikası (TDP) genel kesişme noktasını teşkil etmektedir.
Eser on dört başlıktan oluşmaktadır. İlk üç başlık Türk Dış Politikasının çerçevesinin çizilebilmesi amacıyla kurgulanmıştır. Kübra Mamak, “Osmanlı Hariciye Nezareti’nin Kurulması”; Doç. Dr. Muhittin Demiray, “Türkiye Cumhuriyeti Dış Politikası’nın Genel İlkeleri, Yapımı ve Dışişleri Bürokrasisinin Yapısı”;Prof. Dr. Eren Yürüdür ve Prof. Dr. Kenan Arıbaş, “Türkiye Jeopolitiği ve Dış Politikası” adlı eserleri ile TDP’nin dayandığı genel bağlamı ortaya koymuşlardır. Ardından 1830’dan 1990’a kadar Osmanlı kökenlerinden itibaren Türk dış politikası dönemler halinde incelenmiştir. Sırasıyla; Yrd. Doç. Dr.Erol Karcı, “Abdülaziz Dönemi Dış Siyasi Gelişmeleri (1861-1876)”; Yrd. Doç.Dr. Necati Çavdar, “II. Abdülhamid Devri Osmanlı Dış Politikası (1876-1909)”;Dr. Yunus Emre Tekinsoy, “II. Meşrutiyet ve İttihat Terakki Dönemi Dış Politika”; Prof. Dr. Mustafa Çolak, “İttihat Ve Terakki Hükûmetleri’nin Türkçü Dış Politikaları ve Kafkasya (1913-1918)”; Doç. Dr. İsmet Türkmen, “Milli Mücadele Döneminde Dış Politika”; Prof. Dr. Mehmet Serhat Yılmaz, “Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası (1923-1938)”; Yrd. Doç. Dr. İsmail Özer, “İsmet İnönü Dönemi Türk Dış Politikası (1939-1950)”; Doç. Dr. İsmet Türkmen, “1950’li Yıllarda Türk Dış Politikası”; Yrd. Doç. Dr. Ozan Şahin, “1960’lı Yıllarda Türk Dış Politikası”; Yrd. Doç. Dr. Sevil Şahin, “1970’li Yıllarda Türk Dış Politikası” ve son olarak Doç. Dr. Ömer Kurtbağ ve Dr. Serkan Kekevi, “1980’li Yıllarda Türk Dış Politikası” konularını incelemişlerdir.
Doğal olarak bu eserin ortaya çıkması ile ilgili olarak pek çok kişiye teşekkür etmeliyiz.Yazarlara katkılarından dolayı teşekkürü borç bilirken eserin oluşma sürecinde sıkıntılı zamanlarında moral motivasyonumuzu yükselten kıymetli dostumuz Doç. Dr.İlhan Eroğlu’na müteşekkiriz.
Eserin okuyucunun eline ulaşmasındaki fevkalade gayretlerinden dolayı Berikan Yayınevi genel yayın yönetmeni Cuma Ağca bey ve çalışma arkadaşlarına minnettarız.
Tabii ki ailelerimize özel bir teşekkür etmemiz gerekiyor. Bu eser onlardan çalınan zamanın ürünüdür.
Uzun ve meşakkatli bir çalışmanın sonucu ortaya çıkan bu eserin akademiye, öğrencilere ve konuya ilgi duyanlara katkı sağlaması dileklerimizle…
Editörler
Tokat-Aralık 2017